کابل های هوایی کنار جاده سه فاز هستند یا یک تک فاز
Aerial cables on the side of the road are three-phase or single-phase
کابل خودنگهدار سه فاز در کنار انواع کابل خودنگهدار فشار ضعیف دو نوع از پراستفاده‌ترین انواع کابل های هوایی (Aerial bundled cable) هستند که از آن برای انتقال و توزیع بر روی دکل‌ها و پایه‌های توزیع استفاده می‌کنند. این کابل‌ها در انواع عایق‌دار و بدون روکش مورد استفاده قرار می‌گیرند. تفاوت اصلی این دو، معمولا در سطح مقطع کابل‌ها، درجه خلوص آلیاژ آلومینیوم و دیگر ویژگی‌های فنی مثل غلاف، روکش، و هسته فولادی است.
کابل‌های خودنگهدار سه فاز عموما با روکش عایق XLPE و فلز آلومینیوم ساخته می‌شوند تا مقاومت بالایی در مقابل عوامل طبیعی و تغییرات ولتاژ در سیستم انتقال برق فشار قوی داشته باشند. کابل‌های خودنگهدار انواع مختلفی دارند و کاربرد هر یک از آنها با یکدیگر متفاوت است که در ادامه به معرفی هر یک از آنها می‌پردازیم.
کابل خودنگهدار سه فاز چیست؟
کابل‌های خودنگهدار نوعی کابل با هادی‌های آلومینیومی و عایق پلی‌اتیلن یا کراس لینک هستند که به وسیله نگهدارنده‌های خودنگهدار نصب و نگه داشته می‌شوند.
کابل‌های خودنگهدار روکش‌دار برای توزیع نیرو در خطوط هوایی استفاده می‌شوند و آنها را در کنار فاز و نول به کابل می‌پیچند. استفاده از کابل خودنگهدار سه فاز مزیت‌های زیادی دارد که از جمله آنها می‌توان به حفظ شکل ظاهری در طولانی مدت، عدم امکان اتصال میان رشته‌ها و دشواری در سرقت آنها اشاره کرد.
معمولا کابل‌های خودنگهدار به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارند برای کاهش اختلالات در شبکه‌های فشار ضعیف و مقابله با سرقت انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرند. تاریخچه این کابل‌ها به کشور فرانسه در اواسط قرن 20 میلادی باز می‌گردد، البته قدمت استفاده از این کابل‌ها در ایران خیلی زیاد نیست.
انواع کابل خودنگهدار سه فاز
به صورت کلی کابل‌های خودنگهدار در دو نوع تک فاز و سه فاز عرضه می‌شوند که کابل‌های تک فاز در دو نوع دو رشته و سه رشته هستند، در حالیکه کابل‌های سه فاز به صورت‌های چهار رشته، پنج رشته و شش رشته است.
قیمت کابل خودنگهدار سه فاز براساس تعداد رشته و سطح مقطع کابل تعیین می‌شود، شرکت‌های مختلف این نوع کابل آلومینیومی را تولید کرده و به بازار عرضه می‌کنند.
مشخصات کابل خودنگهدار
قبل از خرید کابل خودنگهدار سه فاز باید حتما ویژگی‌ها و مشخصات این کابل‌ها را بدانید تا براساس آن برای استفاده از این کابل‌ها در مکان‌های مختلف در سیستم توزیع برق تصمیم گیری کنید.
به صورت کلی مشخصات اصلی کابل‌های خودنگهدار سه فاز به شرح زیر است:
هادی
در این کابل‌ها از فلز آلومینیوم به عنوان هادی و رسانا استفاده شده تا قیمت این کابل‌ها ارزان باشد. آلومینیوم فلزی با رسانایی الکتریکی مناسب است و در ساخت کابل‌های خودنگهدار از این هادی به شکل مفتول با سطح مقطع‌های مختلف استفاده می‌شود. این کابل‌ها به صورت 2، 3، 4، 5 و 6 رشته تولید شده و در بازار عرضه می‌گردد.
عایق
پلی اتیلن کراس لینک (XLPE) به عنوان عایق برای کابل‌های خودنگهدار استفاده می‌کنند.
سیم نگهدارنده (مسنجر)
این کابل‌ها یک سیم نگهدارنده یا مسنجر کابل خودنگهدار از جنس فولاد هم در داخل خود دارند که برای ساخت کابل خودنگهدار فشار قوی معمولا از آن استفاده می‌شود.
روکش کابل
برای کابل‌های خودنگهدار به دلیل شرایط سخت آب و هوایی که در آن قرار می‌گیرند، معمولا از روکش‌های بسیار مقاوم و با دوام استفاده می‌شود.
مزایا و معایب استفاده از کابل خودنگهدار
استفاده از کابل خودنگهدار همچون سایر کابل‌های موجود در بازار دارای مزایا و معایبی است که تکنسین‌ها و مهندسان برق باید براساس نیاز پروژه نسبت به استفاده از این مدل کابل یا مدل‌های مشابه تصمیم گیری نمایند. به صورت کلی مهمترین مزایا و معایب استفاده از این کابل‌های در توزیع نیروی برق عبارتند از:
مزایای کابل خودنگهدار
- صرفه جویی در انرژی و جلوگیری از اتلاف انرژی در کوتاه مدت
- به دلیل استفاده از مفتول آلومینیومی در تولید این کابل‌ها قیمت آنها در مقایسه با کابل‌های مسی مقرون به صرفه است.
- وزن کم و مقاومت بالا در مقابل خوردگی و پارگی‌های احتمالی
- بالا بردن سطح ایمنی و اطمینان در شبکه انتقال و توزیع برق
- هزینه پایین نگهداری و دوام بالای این نوع کابل
- کاهش سوء استفاده از برق معابر و جلوگیری از هدر دادن و سرقت انرژی
معایب کابل خودنگهدار
- سخت بودن ترمیم کابل‌های آلومینیومی خودنگهدار در مقایسه با کابل‌های مسی، ممکن است نیاز به نگهداری و بازبینی دوره‌ای داشته باشند تا عمر مفید آنها افزایش یابد که این موضوع هزینه بر هم است.
- نصب این کابل‌ها نیاز به دانش خاصی دارد و ممکن است برای برخی پروژه‌ها استفاده از آنها مناسب نباشد
- احتمال آسیب دیدن عایق این کابل‌ها به دلیل شرایط محیطی
کاربرد کابل خودنگهدار
کابل‌های خودنگهدار از اهمیت بسیار زیادی در سیستم‌های توزیع برق برخوردارند و معمولا از آنها برای جلوگیری از بروز حوادث، افزایش زیبایی شهر و صرفه‌جویی در هزینه‌ها استفاده می‌شود.
این کابل‌ها به ویژه در سیستم‌های فشار ضعیف یا متوسط به‌کار می‌روند و در مواردی همچون ایمن‌سازی خطوط انتقال جریان، خطوط انتقال دیتا در ارتفاعات، تخلیه‌های جزئی و محافظت در مقابل رعد و برق بسیار کاربردی و پرطرفدار هستند.
ویژگی‌هایی همچون عدم نیاز به لوازم جانبی خاص برای نصب، پایین بودن راکتانس، مقاومت در مقابل خوردگی و پوسیدگی، ضدآب بودن و قابل استفاده بودن در شرایط محیطی مختلف از مزایای استفاده از کابل خودنگهدار محسوب می‌شود.
به همه این موارد باید قیمت کابل خودنگهدار سه فاز را هم اضافه کرد که از کابل‌های مسی معمولا ارزان تر است.
طریقه کابل کشی کابل خودنگهدار
برای نصب و انشعاب گیری این کابل‌ها باید از یک سیم نگهدارنده وزن و یا مسنجر استفاده شود. این سیم برای کابل فشار ضعیف و فشار متوسط از جنس آلومینیوم است و به عنوان سیم نول به کار می رود.
در فرآیند کابل کشی کابل خودنگهدار، باید کابل به صورت مستقیم و راست بر روی تیر برق کشیده شود و شکم نداشته باشد.
انتخاب سطح مقطع این کابل‌ها براساس نوع تیر برق انجام می‌شود، برای کابل‌های با سطح مقطع بزرگ معمولا از تیرهای 400-12 و 600-12 استفاده می‌شود و فاصله تیرهای بزرگ از 25 تا 40 متر متغیر است.
برای کابل‌های با سطح مقطع کوچکتر هم باید از تیرهای 400-9 و 600-9 استفاده شود و فاصله تیرهای کوچک از 20 تا 30 متر متغیر است.
قیمت کابل خودنگهدار سه فاز
تعداد رشته، سطح مقطع، تکفاز یا سه فاز بودن آن، فشار ضعیف یا قوی بودن آن، برند و شرکت سازنده جز عوامل موثر بر قیمت کابل خودنگهدار سه فاز است. انتخاب کابل‌های خودنگهدار به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی که دارد به افزایش ایمنی و بهبود کارایی سیستم‌های الکتریکی کمک می‌کند.
